ZEHAR errefuxiatuekinren arabera, 2017an 970 pertsona inguruk eskatu zuten asiloa EAEn (592k Bizkaian, 258k Araban eta 121ek Gipuzkoan). Zifra hori 2016an erregistratutakoaren ia bikoitza da, orduan 500 izan baitziren. Datu horiek eman ditu gaur goizean CEARek, “Errefuxiatuak Espainian eta Europan” izeneko bere urteko txostenaren aurkezpenean. Txosten hori urtero-urtero argitaratzen du garai honetan, ekainaren 20a Errefuxiatuen Nazioarteko Eguna dela aprobetxatuz.
Hona hemen gorakada horren arrazoiak:
- Asilo-eskatzaileen kopuruak gora egin du mundu osoan eta estatuan, gaur egungo gatazka eta jazarpen-arrazoi guztien ondorioz.
- Harrera Sistemak nabarmen areagotu du plazen kopurua azken bi urteetan, hala Euskadin nola estatuan. EAEn 200 plaza zeuden 2016an eta 463 aurten, baina hala ere ez dira nahikoa.
- Baliabide publiko eta pribatuek gero eta informazio gehiago dute asilo-eskubideari buruz, eta jazarpenetik ihesi dabiltzan gero eta pertsona gehiagok dakite asiloa eskatzeko eskubidea dutela.
2017an EAEn izapidetutako asilo-eskaeren % 70 inguru ZEHAR errefuxiatuekinren laguntzarekin egin ziren. Horrenbestez, datu ofizialik ez dagoenez, erakundeak urte honetan eman duen arretari buruzko datuak lagungarriak dira EAEn asiloa eskatzen duten pertsonen profila osatzeko. Erakundeak artatutako pertsonen ia %60 hiru herrialde hauetatik etorri dira: Venezuela (% 40,33), Kolonbia (% 9,52) eta Ukraina (% ñ,16); horietatik, % 46 emakumeak dira eta % 54 gizonak.
“Gizartean zabaldu da errefuxiatuak ez direla iristen, baina hori gezurra da. Datu hauek erakusten dute baietz, iristen direla, baina kontua da beren kabuz iristen direla eta kasu horiek ez direla batere mediatikoak”, azaldu du ZEHAR errefuxiatuekinko presidente Javier Galparsorok. Hau ere esan du: “Ezin ditugu errefuxiatuak lehen mailako eta bigarren mailako gisa sailkatu; nazioarteko babesa eta harrera duina bermatu behar diogu jazarpenetik ihesi datorren eta hala eskatzen duen pertsona orori”.
Erakundeko zuzendari Patricia Bárcenak, berriz, hau azpimarratu du: “Harrera Sistemak prest egon behar du behar duten pertsona guztiei harrera egiteko. Orain beharrezkoa da plaza gehiago sortzea; izan ere, Euskadin dauden 463 plazak okupatuta edo erreserbatuta daude, eta, ZEHAR errefuxiatuekink kudeatzen dituen plazak soilik kontuan hartuta, 100 pertsona baino gehiagoko itxarote-zerrenda dago. Hor esku hartu behar dute euskal erakundeek, plaza berriak eta Estatuko Harrera Sistemaren osagarri izango diren beste harrera-sistema batzuk sortuz”.
Ildo horretan, beharrezkoa da errefuxiatuek EAEra iritsitakoan izaten duten egoera hobetzea, eta ZEHAR errefuxiatuekink hainbat erronka ezarri ditu horretarako:
- Asilo-eskaerak tramitatzeko itxarote-denbora murriztea. Gaur-gaurkoz, iristen direnek batez besteko hiru hilabete itxaron behar izaten dute nazioarteko babesa formalizatzeko.
- Lehen harrerako aterpetxe publiko bat sortzea lehenbailehen, oraindik asilo-programan sartu ez diren eta familiartekoen edo beren gizarte-sareko kideen etxeetan ostatu hartzeko aukerarik ez duten pertsonentzat.
- Asilo-sistema egokitzea pertsonen beharretara, eta ez alderantziz.
- Iristen direnen osasun integralaren aldeko apustua egitea: jazarpena eta erbestea bizi ondoren, babes-eskaerak ebatzi zain egon behar izaten dute, kezkatuta, eta horrek kalte egiten dio haien osasun mentalari.
- Oinarrizko eskubideak, hala nola enplegua eta etxebizitza, eraginkortasunez baliatzeko aukera ematea.
Bárcenak gogoratzen du “Aquariusean zetozen pertsona erreskatatuak hartzearen erabakia ospatzeaz gain, gobernuak neurri zehatzak hartu beharra ditu asilo eskaeren gorakadari eta itsasoz Espainiarako iritsierei arreta egiteko. “Estatu guztien erantzukidetasuna eta herrialdeen arteko koordinazioa premiazkotzat ageri da, erreskateak, lehorreratzeak eta ondorengo birkokatzeak antolatzeko. Atzo, mila bat pertsona heldu ziren Andaluziako kostara. Ez zegoen argazkilari ez ordezkari politikorik bertan ongietorria emateko.”
